Tạp chí Sông Hương - Số 7 (T.6-1984)
Đọc “Về một mùa gió thổi” (*)
10:47 | 26/10/2010
KHẢI PHONG“Thơ kỵ nhất viết điều người đã viết! Nhưng biết sao, khi tôi mến sông Cầu…Lòng khẽ nhắc: đừng nói điều đã viết,Sao âm vang cứ mãi gọi: sông Cầu”
Đọc “Về một mùa gió thổi” (*)
Nhà thơ Xuân Hoàng - Ảnh: vietbao.vn
Hai câu mở và hai câu kết trong bài thơ “Sông Cầu” của Xuân Hoàng, trong chừng mực nhất định, đã bộc lộ cách viết của nhà thơ trong khá nhiều bài thơ trong tập. Quả thật là thi sĩ không nên lập lại người khác và lập lại chính mình; nhưng cũng quả thật là thi sĩ hoàn toàn có quyền viết về những đề tài cũ, một khi trong cái khuôn khổ cũ ấy có xuất hiện cái mới, cái riêng của hồn thơ thi sĩ. Cho nên, trong bài “Sông Cầu”, những câu thơ như thế này vẫn được người đọc ghi nhận:

“Thị xã đẹp như một lời tiễn biệt
… Người ra đi thường mang gió mười phương
Tình ở lại như một giàn thiên lý”.


Nhưng nhiều câu khác của bài thơ, người đọc không phản đối lắm nếu nhà thơ “đừng nói”, nhất là những câu như thế này:

“Thị xã trắng đứng trong trưa lặng lẽ”

Tôi đã có nhiều dịp đến thị trấn sông Cầu, màu cát trắng, màu ánh sáng trưa hè đã hẳn là có, nhưng bát ngát những hàng dừa lá khua xào xạc vì gió biển ào ạt đã để lại trong tâm trí tôi hình ảnh không phai mờ về một thị xã xanh hơn là một thị xã trắng.

Trong tập thơ, Xuân Hoàng đã viết về một số vùng đất quen thuộc đối với mình, ở các bài: Khúc hát về một vùng quê chiến trường, Miền Trung, Nắng miền Trung, Một chiều Đồng Hới, Bài thơ thu tặng công trường, Trên đồi Quảng Tế, Chơi núi, Mưa Huế, Ghi ở Thành Vinh, Hoa dâm bụt trong sàn nhà Bác, Mai. Trong bộn bề những tứ thơ, ý thơ không mới, không riêng của những bài này, tôi đã chắt lọc được cái mới, cái riêng của hồn thơ Xuân Hoàng biểu hiện ở những câu thơ này:

“Sân nhà tôi có mấy gốc tường vi
Hoa cứ nở rực hồng như đám bướm
Gió bấc thổi, hoa rập rờn cánh thắm
Như những niềm vui vương vấn hương
Và rất say là lá sắn sau vườn
Cứ lấp loáng một màu xanh thật sáng”

                        (Nắng miền Trung)

“Ý nghĩ bỗng tìm mây trắng bay
Ba mươi năm nữa, cũng nơi này
Đồi thông Quảng Tế còn xanh thế
Không phải là tôi sẽ đến đây!
Tuổi trẻ như thông tiếp tiếp chồi
Ba mươi năm nữa, đến đây chơi
Có người bạn đọc nghe thông hát
Nhẩm lại lời thơ sẽ gặp tôi”

                        (Trên đồi Quảng Tế)

“Mưa Huế thêm đằm hương ngọc lan
Núi xa thêm dịu nét mơ màng
Sông gần thêm mát mùi hương xạ
Thêm ấm cồn ngô sắc đậu vàng.

Ôi, giữa chiều mưa Huế vấn vương
Nghe hương thu mới thoảng trong vườn
Không dưng thương một chiều mưa cũ
Rung lá xoài xanh ướt mặt đường”

                                    (Mưa Huế)

“Vàng một nhành mai. Cơn gió thổi
Hoa rơi hoa đậu thảng vô tình
Chỉ riêng người ngắm hoa xao động
Thương bước thời gian bước một mình”

                                                (Mai)

Đi dọc những nẻo đường đất nước, Xuân Hoàng có thơ về những vùng đất đối với anh không quen thuộc như dải đất Bình Trị Thiên. Anh viết “Về một mùa gió thổi”, “Một sáng Cà Mau”, về “Đêm Tây Ninh”, về “Tiếng tắc kè trong đêm Sài Gòn”; anh viết thơ “Tặng đảo dừa”, ghi tại một thoáng xôn xao nhỏ ở “Phố Suối” Krông-pha; anh viết thơ ở “Phan Thiết” “Sông Cầu”, “Nga Sơn”, “Trà Cổ”, và có cả chùm thơ nhỏ về Lào.

Giữa mùa gió thổi, dừng chân ở một miền đất, hồn thơ Xuân Hoàng cùng một lúc cảm nhận được “Cái nắng ngọt vừa vàng, vừa sáng” Nam Bộ, “Lá sầu rơi trên vỉa hè bổi hổi” Hà Nội, “Hoa dại vàng tung cánh giữa vườn xưa” Huế, “nắng và rét hòa nhau trong sắc mạ” Phan Thiết, và “Đào Lạng Sơn hồng như má trẻ thơ”. Trong đêm Sài Gòn, hồn thơ Xuân Hoàng cảm nghĩ về tiếng tắc kè quen thuộc của rừng núi. Tứ thơ mới của “Về một mùa gió thổi” và “Tiếng tắc kè trong đêm Sài Gòn” là một nguyên nhân quan trọng giúp hai bài thơ này để được ấn tượng tâm trí người đọc.

Xuân Hoàng cũng có những ý thơ mới, riêng nữa:

“Thị xã quây quần như một chùm thơ”
                       
(Một sáng Cà Mau)

“Tây Ninh đường đêm trăng dòm nghiêng
Dừa vương mùi nhang trong vườn êm
Đều đều vó ngựa đi chầm chậm
Hương mía hình như ai bỏ quên”

                        (Đêm Tây Ninh)

“Bỗng nhớ bâng khuâng một nét Lào
Dáng chùa một nét. Nét tay chao
Đường thêu một nét bay như sóng,
Một nét làn mi khẽ cúi chào”

                        (Nét Lào)

Tôi đã đọc nhiều lần để chọn và trích dẫn được những câu thơ trên của Xuân Hoàng trong “Về một mùa gió thổi”. Những câu thơ như thế cho thấy được cái mới, cái riêng của hồn thơ Xuân Hoàng trong tập thơ này. Làm công việc ấy, tôi không có ý định lấy cái mới, cái riêng làm tiêu chuẩn duy nhất phân định thơ hay. Tôi muốn chỉ ra cái mạnh chủ yếu của hồn thơ Xuân Hoàng trong tập thơ này.
Tôi ghi nhận tấm lòng yêu thương, trân trọng cuộc đời của Xuân Hoàng trong cả những vần thơ không trích dẫn. Tuy không phải là tất cả, nhưng trong phần lớn những vần thơ ấy, hồn thơ Xuân Hoàng nhòa lẫn với những hồn thơ khác, nhòa lẫn với chính cả hồn thơ mình trong những tập thơ trước. Đó là những vần thơ chưa xôn xao lòng người đọc.

Huế, 3-1984
K.P
(7/6-84)



------------------
(*) Tập thơ của Xuân Hoàng - NXB Tác phẩm Mới, Hà Nội 1983.




Các bài mới
(19/11/2010)
Dã Tràng (05/11/2010)
Các bài đã đăng