Họa sỹ Tô Ngọc Vân sinh ngày 15/12/1906 tại Hà Nội, quê gốc làng Xuân Cầu, huyện Vân Giang, tỉnh Hưng Yên và mất ngày 17/6/1954 tại đèo Lũng Lô, trên đường đi chiến dịch Điện Biên Phủ.

Là một nghệ sỹ bậc thầy, uyên bác về học thuật, ông và họa sỹ Nguyễn Đỗ Cung là những người đầu tiên đặt nền móng cho ngành lý luận phê bình mỹ thuật ở Việt Nam.

Sinh thời, ông viết nhiều bài báo về mỹ thuật có giá trị đăng trên các báo Ngày Nay, Thanh Nghị, Trung Bắc Chủ Nhật nhằm phổ cập, quảng bá, hướng dẫn và phê bình về mỹ thuật.

Họa sỹ Tô Ngọc Vân còn là một nhà giáo xuất sắc. Ông giảng dạy tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, góp phần đào tạo nhiều họa sỹ tài danh thuộc thế hệ đầu của nền mỹ thuật Việt Nam.

Họa sỹ cũng hai lần được đảm trách nhiệm vụ là hiệu trưởng Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam ngay sau cách mạng thành công cuối năm 1945 và Trường Mỹ thuật Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp năm 1949.

Nhà phê bình mỹ thuật Lê Quốc Bảo cho biết Tô Ngọc Vân cũng là một họa sỹ vẽ tranh về người phụ nữ rất thu hút. Có thể kể đến những tác phẩm sơn dầu đầu tiên của ông như “Thiếu nữ bên hoa huệ," “Hai thiếu nữ và em bé," "Buổi trưa," "Thiếu nữ và hoa sen"...

Ông Lê Quốc Bảo khẳng định tranh sơn dầu của Tô Ngọc Vân và các họa sỹ cùng thế hệ sớm định hình một phong cách sơn dầu đậm bản sắc dân tộc và thời đại, tiếp thu tinh hoa khoa học sơn dầu châu Âu, vẽ theo quan niệm tạo hình truyền thống phương Đông, Việt Nam.

Các tác phẩm như: “Nghỉ chân bên đồi,” “Hai chiến sỹ,” “Lão du kích” hay những ký họa sống động của Tô Ngọc Vân đã khẳng định một phong cách nghệ thuật hiện thực cách mạng.

Với 48 năm tuổi đời, 28 năm tuổi nghề, họa sỹ Tô Ngọc Vân đã đóng góp công sức rất lớn cho nền mỹ thuật Việt Nam trên nhiều phương diện. Hiện 62 tác phẩm của ông được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, trong đó có một số tác phẩm giá trị trở thành kho báu của nghệ thuật hội họa Việt Nam. Đặc biệt, tác phẩm “Hai thiếu nữ và em bé” đã được công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2013.

Với những đóng góp lớn cho nền mỹ thuật Việt Nam, họa sỹ Tô Ngọc Vân đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều huân chương, huy chương. Ông cũng đã vinh dự được Bác Hồ gửi thư khen.

Đặc biệt, ông được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (đợt I, năm 1996) cho chùm tác phẩm “Bác Hồ làm việc tại Bắc Bộ Phủ”-sơn dầu; “Hồ Chí Minh làm việc”-khắc gỗ; “Bộ đội nghỉ chân trên đồi” -sơn mài; “Xưởng quân giới”-sơn dầu; “Bộ tranh ký họa về nông dân cải cách ruộng đất”; “Bừa trên đồi”-bột màu; “Bộ tranh ký họa về bộ đội trong chiến dịch Điện Biên Phủ”...

Theo TTXVN/Vietnam+